Geschiedenis van Portugal

Portugal heeft een lange geschiedenis die het land heeft gevormd tot wat het nu is. Het land is mede door zijn lange en diverse verleden een uniek land geworden, onder meer door de vele verschillende volkeren die zich er door de eeuwen heen hebben gevestigd. Portugal beleefde zijn glorie in de tijd van de ontdekkingsreizen, maar kende tegelijkertijd ook dalen, waaronder de crises in de 19^e eeuw. De geschiedenis van Portugal is dan ook alles behalve een saaie geschiedenis.

De Portugese oudheid

In de prehistorie werd Portugal al bewoond door mensen. De eerste neanderthalers en homo sapiens vestigden zich hier na een lange overtocht vanuit Afrika. Later, toen de eerste nederzettingen ontstonden, vestigden omtrent het jaar 3000 voor Christus de Feniciërs zich in de kuststreken van Portugal.

Niet veel later kwamen de Iberiërs en de Kelten vanuit Centraal Europa de Portugese binnenlanden binnentrekken. Deze twee volkeren mengden zich door de eeuwen heen en vormden uiteindelijk een eigen volk: de Keltiberiërs. Ook de Grieken en de Carthagers vonden hun plek in Portugal, al was het in de meeste gevallen in de vorm van tijdelijke Nederzettingen voor de handel en scheepsvaart. Aan het einde van de oudheid bestond Portugal uit vele kleine, losse stammen en dorpen. De eenheid zou toen nog even op zich laten wachten, onder meer omdat de Romeinen Portugal inlijfden rond 200 voor Christus, en er zeshonderd jaar de baas zouden blijven.

Vroege middeleeuwen

In de 5^e eeuw was Portugal één groot strijdtoneel: eerst vielen de Germanen het land binnen, maar ook zij werden later weer verdreven, ditmaal door de Visigoten. Uiteindelijk bleef alleen het koninkrijk der Sueben overeind staan, maar ook zij werden het slachtoffer van de veroveringslust die heerste onder alle volkeren. Na tweehonderd ja relatieve rust kwam de vijand uit een onverwachte hoek, uit Afrika: de Moren.

Portugal zoals we het nu kennen ontstond in 1147, nadat het in handen kwam van Alfonso I Henriques na een lange, bloedige oorlog. Alfonso en zijn volgelingen werden erkend vanuit Rome en breidde het koninkrijk uit door stukje voor stukje delen van het omliggende land van de Moren te veroveren. In 1249 kreeg Portugal zijn huidige landsgrenzen nadat Alfons III de laatste stukken land van de Moren in Algarve wist te veroveren.

Portugal en ontdekkingsreizen

Hendrik de Zeevaarder begon in het begin van de 15^e eeuw met de opbouw van het wereldwijde Portugese imperium. Portugal was één van de sterkste, rijkste en meest ontwikkelde landen in de wereld geworden en men begon als één van de eerste met groots opgezette ontdekkingsreizen. Zo veroverde Hendrik de Zeevaarder in 1415 de Noord Afrikaanse stad Ceuta, maar later werden daar nog veel landen aan toegevoegd:

Tussen 1418 en 1483 zette Portugal onder andere voet aan de grond in Madeira, de Azoren, een groot deel van (Noord) Afrika en vestigden de Portugezen zich op verschillende eilanden in de Golf van Guinee.

In 1494 werd na lang onderhandelen het Verdrag van Tordesillas getekend tussen dé grootmachten van dat moment: Spanje en Portugal. De landen verdeelden hierin de nog grotendeels onontdekte wereld: de Portugezen kregen het land ten oosten van de noord-zuidlijn nabij Kaapverdië, en de Spanjaarden kregen het land ten westen van deze lijn.

De ontdekkingsreizen gingen ongehinderd door: de Portugezen veroverden Kaap de Goede Hoop en Vasco da Gama trok India in en niet veel later werd ook Brazilië door de Portugezen ontdekt.

Aan het einde van de 16^e eeuw had Portugal een groot rijk, dat bestond uit land in Amerika, Afrika, het Midden Oosten en Azië. Hierna zou het langzaamaan bergafwaarts gaan: Portugal werd korte tijd overheerst door Spanje, en daarna zou het rijk langzaam gaan afbrokkelen.

De vroegmoderne tijd

Portugal werd vanaf de 16^e eeuw eigenlijk een marionet van de Spanjaarden en kreeg te maken met diens vijanden, de Nederlanders en de Engelsen. Ook probeerde Spanje Portugal in te lijven, zonder succes. Toch kozen veel Portugezen door de onrust ervoor om te emigreren naar Brazilië, er vertrokken zoveel Portugezen, dat het uiteindelijk officieel verboden werd om te emigreren, omdat er simpelweg te weinig mensen achter bleven.

In de 18^e eeuw maakte Portugal een revolutie mee: de toenmalige minister president De Melo schafte de slavernij af, maakte een einde aan de discriminatie van christenen en hervormde het Portugese leger. Daarnaast zorgde De Melo voor economische hervormingen en lukte het hem, na een verwoestende aardbeving die heel Lissabon verwoestte, de stad binnen een jaar weer grotendeels op te bouwen.

Na deze successen van de Melo kreeg hij van de koning meer macht, maar dit had niet het gewenste effect: de eerste minister veranderde in een progressieve dictator en een nare tijd volgde: Koning Jozef I overleefde een moordaanslag en vele families van adel werden geëxecuteerd of gevangen gezet.

Moderne tijd

Nadat Portugal in 1807 weigerde toe te treden tot het continentaal stelsel van Napoleon werd Portugal veroverd door de Fransen. Vlak voor de verovering vertrokken onder meer de koning en 15.000 anderen naar Brazilië en ontsprongen de wraak van Napoleon. Tijdens de Spaanse onafhankelijkheidsoorlog kreeg Portugal zijn soevereiniteit terug dankzij de Britste interventie, maar verloor het wel de provincie Olivenca en werd Rio de Janeiro de hoofdstad van Portugal. Toen Brazilië zich in 1822 onafhankelijk verklaarde werd Lissabon opnieuw de hoofdstad van het land.

In de twintigste eeuw was het nog niet gedaan met de crises die het land overheersten: tussen 1910 en 1926 kende Portugal 9 presidenten en 45 regeringen. Hieraan kwam een eind toen er in 1926 een militaire staatsgreep plaatsvond en Antonio de Oliveira Salazar kreeg de macht, hij richtte onder meer ‘de nieuwe staat’ op, welke werd gekenmerkt door corporatisme. Er werd bovendien veel geïnvesteerd in onderwijs en er werd moeite gedaan om de verschillende groepen die voorheen elkaar naar het leven stonden samen te brengen. Tot slot kreeg ook de Rooms Katholieke kerk meer invloed en werden diens vijanden onderdrukt.

In 1974 werd een geweldloze staatsgreep gepleegd onder leiding van Caetano en met hulp van het Westen en verschillende communistische Oost-Europese diensten. Dit leidde tot de laatste grote hervormingen binnen Portugal: in 1975 werden de overige landen binnen het Portugese Rijk onafhankelijk verklaard wat het einde van het Portugese rijk betekende. Wel lukte het Portugal om weer enigszins economisch welvarend te worden door de banden met Europese landen en later de Europese unie aan te halen. Dit leidde er zelfs toe dat Portugal in 1986 lid werd van de Europese Unie en uiteindelijk in 1999 overstapte op de Euro.